Σάββατο, 11 Φεβρουαρίου 2017 03:16

Έμφυλες ταυτότητες στον αθλητισμό: "Tο Γυναικείο Ζήτημα στον Ολυμπιακό Αθλητισμό"

μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
E-mail
Σχολιάστε πρώτοι!

Παπαπαντελής Νικήτας

Εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής

Έμφυλες ταυτότητες στον αθλητισμό

"Tο Γυναικείο Ζήτημα στον Ολυμπιακό Αθλητισμό"

Η εξέλιξις και ο πολιτισμός", έγραφε στο «Λεύκωμα των Αγώνων» του 1906 ο Π. Σ. Σαββίδης, "αντήλλαξαν το βαρύ δόρυ με κομψήν ρακέταν, και το ακόντιον με την ελαφράν σφαίραν του ελαστικού, και έδωκαν εις την νεωτέραν γυναίκα τα μέσα της διαπλάσεως του σώματός της αναλόγως προς τας συνθήκας και τας απαιτήσεις της συγχρόνου εποχής, οι δε Ολυμπιακοί Αγώνες, οι τελεσθέντες εις την χώραν, ήτις εγέννησε τον αρχαίον αθλητισμόν, δεν ελησμόνησαν την σύγχρονον γυναίκα, της κομψής παιδιάς της αντισφαιρίσεως ορισθείσης ως σταδίου επιδείξεως της γυναικείας επιδόσεως" (Κουλούρη Χριστίνα 1998:284)

Μια επιστημονική διείσδυση στην κινητική-αθλητική ανθρώπινη συμπεριφορά στο πέρασμα της ευρωπαϊκής ιστορίας από το Μεσαίωνα μέχρι σήμερα αποδεικνύει περίτρανα ότι η αθλητική δραστηριότητα, τα αθλητικά παιχνίδια και ιδιαίτερα οι αθλητικοί αγώνες ήταν κατά κύριο λόγο μια ανδρική υπόθεση.

Μια επιφανειακή διερεύνηση της ανθρώπινης κίνησης την τοποθετεί, την ταξινομεί και την εντάσσει ολοκληρωτικά στην φυσιο- βιολογική οντότητα του ανθρώπου, χωρίς να λαμβάνεται ουσιαστικά υπόψη η σχέση της με τα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια, εντός των οποίων πραγματοποιείται.

Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, χρονική περίοδο που επιδιωκότανε η ανασύσταση των Ολυμπιακών Αγώνων, αναπτύσσονται στις κοινωνίες δυτικού τύπου αφ’ ενός μεν ουσιαστικοί προβληματισμοί, οι οποίοι στοχεύουν στην ανατίμηση της κοινωνικής αξίας του ανθρώπινου σώματος, και αφ’ ετέρου ’’ενισχυμένες επιστημονικά’’ κοινωνικές αντιλήψεις που αποσκοπούν στον αποκλεισμό των γυναικών από δημόσιου χαρακτήρα δραστηριότητες.

Η ενασχόληση της γυναίκας με τον αγωνιστικό αθλητισμό, στα πλαίσια των επιστημών που επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους προς αυτή την κατεύθυνση, θεωρείται ότι είναι βιολογικά και ψυχικά επιβλαβής για αυτή, με αρνητικές κατ’ επέκταση συνέπειες και για τη δημόσια υγεία.

Έτσι, με βάση αντιλήψεις ιατρικής και ψυχολογικής κυρίως προέλευσης, κατασκευάστηκε και παγιώθηκε, και στα πλαίσια της νεωτερικότητας στην κοινωνική περιοχή του αθλητισμού, ο κοινωνικός μύθος περί του ‘’αδύνατου φύλου’’.Σύμφωνα λοιπόν με τις κυρίαρχες εθιμοτυπικές, κοινωνικές αλλά και επιστημονικές αντιλήψεις της εποχής έλειπαν από την γυναικεία οντότητα εκείνες οι ‘’ψυχικές’’ και οι ‘’φυσικές δυνατότητες’’ που θα τις καθιστούσαν ικανές να συμμετάσχουν στον αθλητικό ανταγωνισμό. Μια τέτοια σκεπτικιστική στάση φυσικά υπαγορευόταν ποικιλότροπα και με διαφορετικό τρόπο, αλλά και σε αντιστοιχία με την δομική ιδιαιτερότητα των αθλημάτων.

Τα επιχειρήματα επομένως, επί των οποίων βασίζονταν ο αποκλεισμός των γυναικών από τον αγωνιστικό και κατ’ επέκταση από τον ολυμπιακό αθλητισμό, σχετίζονταν με τις κρατούσες αντιλήψεις για το σώμα και την ψυχή, την ηθική, την αισθητική και κυρίως με τις κοινωνικές αποστολές της θηλυκής οντότητας. Ωστόσο, οφείλεται να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι τα κριτήρια ηθικών, αισθητικών κ.τ.λ. αξιολογήσεων της οποιασδήποτε κοινωνικής επικοινωνιακής πρακτικής (δηλ. και της αθλητικής) μεταβάλλονται στον ’’κοινωνικό χώρο και χρόνο’’, όπως επίσης μεταβάλλεται η γνώση μας που σχετίζεται με το γυναικείο σώμα και τις δυνατότητες που αυτό έχει για αθλητικές επιδόσεις. Για παράδειγμα μια στρατηγική περιορισμού του γυναικείου ενδιαφέροντος προς τον αγωνιστικό - ολυμπιακό αθλητισμό ήταν ο χαρακτηρισμός κάποιων αθλημάτων ως επικίνδυνων για την γυναίκα.

Παρατηρώντας τις διεκδικήσεις του ’’γυναικείου ολυμπιακού κινήματος’’, μπορούμε να ισχυρισθούμε πως οι δομές και οι ’’θέσεις’’ τόσο της ΔΟΕ (Διεθνής Ολυμπιακή Ομοσπονδία) αλλά και της IAAF (Παγκόσμια Ομοσπονδία Κλασικού Αθλητισμού), ήταν εξαιρετικά συντηρητικές, σε αντίθεση με την FINA(Διεθνής Ομοσπονδία Κολύμβησης), η οποία κρατούσε μια περισσότερο φιλελεύθερη στάση απέναντι στα γυναικεία αθλητικά ζητήματα. Φυσικά το δεδομένο αυτό δεν στερείται κοινωνικών αιτιών και εξηγήσεων που βασίζονται στην ιδιαίτερη ‘’φύση’’ των αθλημάτων και στην σχέση τους με τις κοινωνικές- πολιτισμικές αντιλήψεις της εποχής περί ‘’φύλου’’.

Τα επιχειρήματα επεξήγησης της χαμηλότερης σε σχέση με τους άνδρες συμμετοχής των γυναικών στον αγωνιστικό αθλητισμό έχουν πολυσύνθετο χαρακτήρα. Γενικά και ενδεικτικά θα μπορούσαμε σήμερα να αναφέρουμε :

α) την υψηλή επιβάρυνση της γυναίκας από το συνδυασμό επαγγέλματος και οικογενειακών υποχρεώσεων.

β) την επιλογή άλλων ασχολιών, εκτός αθλητισμού από τις ίδιες τις γυναίκες.

γ) το κλασικό και ‘’εν μέρει’’ ισχύον επιχείρημα ότι η ανατομική, φυσιολογική, ορμονική και εν γένει η βιολογική ιδιαιτερότητα της γυναίκας την παρεμποδίζει για μια ισότιμη συμμετοχή στον αθλητικό ανταγωνισμό ή την ‘’αποκλείει’’ εξ υπαρχής από την προσέγγιση συγκεκριμένων αθλητικών επιδόσεων.

Οι πραγματικά υφιστάμενες βιολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων αποτέλεσαν μάλλον αφορμή παρά αιτία αποκλεισμού της γυναίκας, όπως θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια. Επομένως, οι επιδιώξεις, οι ’’αγώνες’’ των γυναικών πρώτα για συμμετοχή και κατόπι για ισόνομη μεταχείριση εντός της κοινωνικής περιοχής του αθλητισμού - ολυμπιακού αθλητισμού, ως αντικείμενο επιστημονικής έρευνας και κυρίως κοινωνιολογικής διερεύνησης, δεν επιδέχονται μονοσήμαντων ερμηνευτικών αναλύσεων. Ως τέτοιες μπορούν να θεωρηθούν οι ερμηνείες οι οποίες βασίζονται σε μονομερείς και κατά τις περιστάσεις ’’εργαλειοποιημένες’’ βιολογικές, ψυχολογικές, ιατρικές κ.τ.λ. απόψεις. Η σύγχρονη αθλητική και κυρίως η ολυμπιακή ιστορία είναι γεμάτη από τέτοιου είδους αντιλήψεις.

Είναι ιδιαίτερα σημαντική μια συνοπτική αναφορά των απόψεων του εμπνευστή των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, του Coubertin, αλλά και των αμέσως επόμενων διαδόχων του. Οι απόψεις του Coubertin ήταν συντονισμένες με το πνεύμα της εποχής, ήταν δηλαδή κυρίαρχα απορριπτικές όσον αφορά τη συμμετοχή της γυναίκας στον ολυμπιακό αθλητισμό.

Ο Coubertin επέμεινε μέχρι τέλους στον αποκλεισμό των γυναικών και διαδήλωνε την απέχθειά του σε κάθε ευκαιρία:
Το 1910: "Ασχέτως του πόσο σκληραγωγημένη μπορεί να είναι μια αθλήτρια, ο οργανισμός της δεν είναι φτιαγμένος για να ανέχεται ορισμένα σοκ. Τα νεύρα της κυβερνούν τους μυς της, έτσι το θέλησε η φύση. Τέλος η ίδια πειθαρχία που ασκείται επί των συναγωνιζομένων αρρένων για την καλή τάξη και την καλή εμφάνιση της συναντήσεως κινδυνεύει να επηρεασθεί και καθίσταται ανεφάρμοστη από τη συμμετοχή των γυναικών."
Το 1912: "Νομίζουμε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες πρέπει να προορίζονται μόνο για άνδρες. Καθώς λέει το ρητό: μια πόρτα πρέπει να είναι κλειστή ή ανοικτή."
Το 1928: "Οσον αφορά την εισδοχή των γυναικών στους Αγώνες παραμένω απολύτως αντίθετος. Ηταν κατά της επιθυμίας μου η αποδοχή τους σε ένα αυξανόμενο αριθμό αγωνισμάτων."
Το 1934: "Προσωπικά δεν εγκρίνω τη συμμετοχή γυναικών σε δημόσια αγωνίσματα, πράγμα που δεν σημαίνει ότι πρέπει να απόσχουν από την άσκηση ενός μεγάλου αριθμού σπορ, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα γίνουν δημόσιο θέαμα."
Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες όφειλαν, τόσο για τον εμπνευστή τους, όσο και για τα υπόλοιπα μέλη της ΔΟΕ, να είναι προσβάσιμοι μόνο στους νεαρούς άνδρες, ακριβώς κατά τα αρχαιο-ελληνικά πρότυπα. Αυτός ήταν και ο λόγος που το ολυμπιακό κίνημα, ήδη από την ίδρυσή του, διαπραγματεύτηκε την αξίωση των γυναικών για συμμετοχή στην παγκόσμια αυτή αθλητική διοργάνωση με επιφυλάξεις, ‘’χλευασμό’’ και με όλες τις χαρακτηριστικές προκαταλήψεις για το γυναικείο φύλο στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα.

Ο ολυμπιακός αθλητισμός καθορίζονταν από τις περί αθλητισμού αντιλήψεις του άνδρα. Ο αγωνιστικός αθλητισμός είναι φαινόμενο που ’’εναντιώνεται’’ στο φυσικό προορισμό της γυναίκας, διακήρυσσε το 1902 ο Coubertin. Ακόμα και μετά την απόσυρσή του από την ΔΟΕ, επέμενε στην θέση του ότι θεωρεί σαν ένα είδος ‘’κοινωνικής και ηθικής απόκλισης’’ τη συμμετοχή των γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Σύμφωνα λοιπόν με τις τότε κυρίαρχες κοινωνικές - πολιτισμικές αντιλήψεις, τις οποίες υιοθέτησε και ο Coubertin, η γυναίκα στο ρόλο της συζύγου και μητέρας ολοκλήρωνε και ‘’εξαντλούσε’’ τη φυσική ατομική-προσωπική και κοινωνική της αποστολή. Οι συνεργάτες του και τα λοιπά μέλη της ΔΟΕ εμφάνιζαν σχεδόν μια ολοκληρωτική προσαρμογή στις πατερναλιστικές του απόψεις και κοσμο- αντιλήψεις. Η αρνητική έως και ‘’εχθρική’’ πολλές φορές στάση της ΔΟΕ συνεχίστηκε, όσον αφορά το ‘’γυναικείο ζήτημα’’, και από τους διαδόχους του Coubertin. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, όταν ανέλαβε την προεδρία ο Baillet-Latour (1925) επεδίωξε στην συνεδρία του 1930 στο Βερολίνο έναν περιορισμό της γυναικείας συμμετοχής στους αγώνες. Πρότεινε μάλιστα να επιτραπεί στις γυναίκες ελεύθερα η πρόσβαση σε αγωνίσματα ΄΄αισθητικού χαρακτήρα΄΄, με κύριο στόχο να αμβλύνει τη γυναικεία αξίωση για συμμετοχή στα αγωνίσματα στίβου, των οποίων το νόημα κατά τις κρατούσες απόψεις και τα κοινωνικά περί φύλου στερεότυπα της εποχής ήταν αναντίστοιχο με τη γυναικεία φύση και αισθητική.

Με βάση λοιπόν τις προαναφερόμενες αντιλήψεις, ο ρόλος της γυναίκας προσδιορίζονταν σαφέστατα ως δευτερεύουσας σημαντικότητας κοινωνικός ρόλος και περιόριζε την δραστηριότητά της κατά κανόνα στις οικογενειακές υποχρεώσεις και στις οικιακές λειτουργίες. Ακόμα και κατά την δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα, πριν και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, όταν άρχισαν π.χ. στην Αγγλία ή τη Γαλλία να διεξάγονται αθλητικοί αγώνες ή αθλητικά παιχνίδια γυναικών, η Γερμανία και πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης έβλεπαν με σκεπτικισμό αυτές τις τάσεις, επειδή στις αντίστοιχες κοινωνίες δεν ήταν δυνατή η διασύνδεσή τους με τα καθοριζόμενα από τους άνδρες ισχύοντα πρότυπα της θηλυκότητας και της καθοριζόμενης από αυτά τα πρότυπα γυναικείας συμπεριφοράς.

Η αξίωση της γυναίκας για συμμετοχή στα ολυμπιακά δρώμενα εμφανίζεται, όπως διαπιστώνουμε, σε μια ιστορική-κοινωνική περίοδο, τέλος 19^ου- αρχές 20ου αιώνα και μετέπειτα, που λαμβάνουν χώρα ευρύτεροι κοινωνικοί και οικονομικοί μετασχηματισμοί, οι οποίοι επιφέρουν και αλλαγές στις αντιλήψεις περί του γυναικείου ρόλου. Οι μετασχηματισμοί αυτοί αποτέλεσαν αιτίες, αλλά και αφορμές αντιπαράθεσης και πολλές φορές ’’σύγκρουσης’’ των γυναικών και των γυναικείων κοινωνικών κινημάτων με το κατεστημένο, σε διαφορετικά κοινωνικά πεδία.

Η αντίληψη όμως ότι ο κοινωνικός ρόλος της γυναίκας, ως απόρροια φυσικών ιδιοτήτων του φύλου, εξαντλείται στα πλαίσια της οικογένειας βρήκε αντίθετες πολλές γυναίκες αθλήτριες τρεις δεκαετίες αργότερα, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του μεσοπολέμου. Η Α. Milliet στην αντιπαράθεσή της με μια συντηρητική και ανδροκρατούμενη ΔΟΕ, ουσιαστικά υποστηρίχθηκε νοηματικά από το φεμινιστικό κίνημα του μεσοπολέμου του οποίου οι στόχοι ήταν η ‘’κοινωνική αφύπνιση’’ των γυναικών και η άρνησή τους να δεχτούν μια υποδεέστερη κοινωνική θέση, η οποία ερχόταν ως αποτέλεσμα του αποκλεισμού τους από την συμμετοχή στην δημόσια ζωή, όπως πχ. τα ολυμπιακά δρώμενα.

Oι φάσεις των γυναικείων αντιδράσεων απέναντι στον ανδροκεντρικό χαρακτήρα, τον οποίον προσέδωσε στην ολυμπιακή αθλητική δραστηριότητα το ολυμπιακό κίνημα, μπορούν να ταξινομηθούν χρονολογικά σε αντιστοιχία με τις ευρύτερες επιδιώξεις των γυναικείων κοινωνικών κινημάτων, των οποίων θεωρητική βάση συγκρότησης αποτέλεσαν διάφορα πολιτικά, κοινωνικά και ιδεολογικά ρεύματα.

Ποια ήταν όμως η παρουσία των γυναικών – αθλητριών στις πρώτες ολυμπιάδες;

Στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896 δεν υπήρχε γυναικεία συμμετοχή. Μάλιστα τον καιρό που πραγματοποιούνταν οι συγκεκριμένοι Ολυμπιακοί Αγώνες(1896), κάποιες γυναίκες τολμούσαν να ζητήσουν τη συμμετοχή του φύλου τους σε κάποια αγωνίσματα. Τις απόψεις τους απηχεί δειλά ένα ξεχασμένο σήμερα μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρρέν, ιδρύτριας της "Εφημερίδας των Κυριών", που δημοσιεύτηκε λίγα μόλις χρόνια μετά τους πρώτους Ολυμπιακούς και διαδραματίζεται στην Αθήνα του 1896. ("Η Μάγισσα", τυπ. Παρασκευά Λεώνη, 1901). Στο μυθιστόρημα, ο ήρωας Κώστας Μεμιδώφ, Ελληνας από την Πόλη με "ανατολίτικες" κατά την Παρρέν απόψεις, τα χάνει όταν ανακαλύπτει ότι η πανέμορφη και"χειραφετημένη" Ελληνοαμερικανίδα ηρωίδα Αννα Δούαλ θα ήθελε να συμμετάσχει στο ολυμπιακό άσκημα της ξιφασκίας. Ας δούμε το σχετικό παράθεμα (σ.139):
"-Και τι αγώνας είναι σήμερον το πρωί, ηρώτησεν ο Κώστας.
-Σήμερον είναι ξιφασκία. Και το αγώνισμα αυτό με ενδιαφέρει πολύ. Εις το σχολείον ήμουν η καλλιτέρα ξιφομάχος και, εάν εδέχοντο κυρίας, βεβαίως θα ελάμβανα μέρος. Ο Κώστας εστάθη.
-Ωστε είθε ξιφομάχος; την ερώτησεν με έκπληξιν.
-Ναι. Αγαπώ το σπαθί, ως αγαπώ όλας τας ασκήσεις. Δεν τρέχω βεβαίως. Αλλ' εις αντοχήν δρόμου θα ημπορούσα να συναγωνισθώ με οιονδήποτε.
Ο Κώστας εσκέπτετο: ώστε όσα είχαν αναγνώσει εις τας εφημερίδας δι' Αμερικανίδας μονομαχούσας ήσαν αληθή!
Και εν τούτοις η κόρη εκείνη κάθε άλλο εφαίνετο παρά ανδρογυναίκα. Ητο νέα, χαρίεσσα, εύμορφη, ενδυμένη με πολλήν καλαισθησίαν και τόσον ήμερη!"

Στους δεύτερους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι το 1900, μολονότι δεν έγινε καμία γυναικεία συμμετοχή επίσημα δεκτή από την ΔΟΕ, εν τούτοις επετράπη από τους υπεύθυνους διοργανωτές της ‘’Διεθνούς Έκθεσης του Παρισιού’’, στα πλαίσια της οποίας πραγματοποιήθηκαν και οι ολυμπιακοί αγώνες, η συμμετοχή 19 αθλητριών από 5 χώρες σε τρία αγωνίσματα (γκολφ, τένις, ιστιοπλοΐα).

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1904 στο St. Louis των ΗΠΑ, έξι αθλήτριες διεκδίκησαν το χρυσό μετάλλιο στο άθλημα της τοξοβολίας. Το 1908 στο Λονδίνο συμμετείχαν σε τρία αγωνίσματα 36 αθλήτριες από τέσσερις χώρες. Στη συνεδρία του Λουξεμβούργου το 1910 και σε αυτή της Βουδαπέστης το 1911, κατάφεραν τα προερχόμενα από την Μ. Βρετανία μέλη της ΔΟΕ να επιτραπεί στους αγώνες της Στοκχόλμης το 1912, παρά την προσωπική αντίθεση του Coubertin, η συμμετοχή γυναικών στην κολύμβηση. Αυτό θεωρήθηκε πολύ σημαντική κατάκτηση για τις γυναίκες, κυρίως εξ αιτίας του επίμαχου θέματος της προκλητικής για την εποχή εμφάνισης των αθλητριών με μαγιό. Στους αγώνες αυτούς ο αριθμός των χωρών που έστειλαν αθλήτριες ξεπερνάει για πρώτη φορά τις δέκα, ενώ συμμετείχαν εκτός του προγράμματος των αγώνων και 236 Γυμνάστριες απ’ όλα τα σκανδιναβικά κράτη σε επιδείξεις γυμναστικής.

Από την περίοδο αυτή και μετά παρατηρείται ένας κλιμακωτά αυξανόμενος αριθμός συμμετοχής αθλητριών στις ολυμπιακές διοργανώσεις. Επίσης αυξάνονται και τα αθλήματα των γυναικών στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων.

Εξαιρετικής σημαντικότητας για τον γυναικείο ολυμπιακό αθλητισμό θεωρείται η πρωτοβουλία της Γαλλίδας Alice Milliaet, η οποία κατάφερε να παρακάμψει τόσο την αποστροφή της ανδροκεντρικής ΔΟΕ απέναντι στον φεμινιστικό ακτιβισμό, όσο και τα ισχύοντα για τον αθλητισμό των επιδόσεων και την γυναίκα κοινωνικά στερεότυπα, δημιουργώντας ένα σημαντικό γυναικείο αθλητικό κίνημα.

Τον Οκτώβρη του 1921 ίδρυσε μαζί με γυναίκες αντιπροσώπους από πέντε ακόμα χώρες την Παγκόσμια Ομοσπονδία Γυναικείου Αθλητισμού (Federation Sportive Feminine Internationale), και τον ίδιο χρόνο διοργανώνει στο Μονακό με την συμμετοχή αθλητριών από την Γαλλία, την Μ. Βρετανία, την Νορβηγία, την Ιταλία και την Ελβετία τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες Γυναικών. Στους αγώνες αυτούς, οι οποίοι είχαν διάρκεια μιας ημέρας και αφιερώθηκαν σε αθλήματα στίβου (αγώνες δρόμου), πήραν μέρος 80 αθλήτριες

Υπό τα δεδομένα αυτά ο Coubertin αντέδρασε έντονα προτείνοντας τον πλήρη αποκλεισμό των γυναικών από τις ολυμπιακές διοργανώσεις. Η πρότασή του όμως δεν βρήκε αντίστοιχη απήχηση στα υπόλοιπα μέλη της ΔΟΕ, των οποίων η πλειονότητα την καταψήφισε. Η Alice Milliaet διοργάνωσε τον Αύγουστο του 1922 στο Παρίσι για δεύτερη φορά ‘’Ολυμπιακούς Αγώνες Γυναικών’’ με τη συμμετοχή 300 αθλητριών από τις προαναφερόμενες χώρες και επιπρόσθετα από την Τσεχοσλοβακία και το Βέλγιο. Οι αγώνες αυτοί αργότερα και κάτω από τις σθεναρές πιέσεις της ΔΟΕ μετονομάστηκαν σε ‘’Παγκόσμιους Αγώνες Γυναικών’’, οι οποίοι διεξάγονταν επίσης στο ρυθμό της τετραετίας.

Μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 στο Παρίσι, στους οποίους συμμετείχαν 136 αθλήτριες από 20 χώρες, η Alice Milliaet, δια των ‘’Φεμινιστικών Ολυμπιάδων’’ που πραγμάτωσε, είχε στείλει στην ΔΟΕ τα μηνύματα των γυναικών. Η πρωτοφανής επιτυχία των αγώνων στο Παρίσι και στο Γκέτεμπουργκ της Σουηδίας το 1926 είχε ως αποτέλεσμα να συμπεριληφθούν πιλοτικά στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1928 πέντε αθλήματα στίβου.

Ο περί ισόνομης μεταχείρισης των γυναικών στον ολυμπιακό αθλητισμό αγώνας της Alice Milliaet, πέρα από την πρώτη αναμφισβήτητα επιτυχή έκβαση, ήταν ακόμα μακρύς. Η ΔΟΕ απαίτησε τον αποκλεισμό των γυναικών ξανά από τα αγωνίσματα στίβου και μονάχα κάτω από την σκληρή πίεση των διοργανωτών των αγώνων στο Los Angeles το 1932 αναίρεσε αυτή της την απόφαση.

Οι γυναίκες, παρά τις διαβεβαιώσεις της ΔΟΕ για διεύρυνση του ολυμπιακού αγωνιστικού προγράμματος, συνέχισαν την οργάνωση και διεξαγωγή του ‘’δικού τους’’ παγκόσμιου πρωταθλήματος, το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1930 στην Πράγα και το 1934 στο Λονδίνο. Όταν η ΔΟΕ στη συνεδρία του 1936, με ένα αποτέλεσμα ψήφων 11:9, διασφάλιζε τη συμμετοχή των γυναικών στο ολυμπιακό πρόγραμμα και ικανοποιούσε κατά ένα μεγάλο ποσοστό τις αξιώσεις τους και τα αιτήματα που είχαν θέσει, διέλυσαν και τον αθλητικό οργανισμό τους και παραιτήθηκαν από την περαιτέρω διεξαγωγή των παγκοσμίων γυναικείων αθλητικών αγώνων. Φυσικά τα υποσχόμενα από τη ΔΟΕ έντεκα αγωνίσματα στίβου έγιναν πραγματικότητα το 1964 στο Τόκιο.

Ο κατ’ ανάγκην, όπως πραγματώνεται μέχρι σήμερα, δομικός, εξ αιτίας της βιολογικής ιδιαιτερότητας, διαχωρισμός των δύο φύλων έχει συνέπειες και στην πρόσβαση όσον αφορά τους θεσμικούς ρόλους οι οποίοι συγκροτούν την εξουσιαστική αρχή, δηλ. αθλητικές εθνικές και διεθνείς ομοσπονδίες, την ΔΟΕ κτλ.

Το δικαίωμα στην άθληση και στην ενασχόληση με τα σπορ θεωρήθηκε από το φεμινιστικό κίνημα του Μεσοπολέμου ως ένα από τα συμβολικά πεδία κατάκτησης της γυναικείας χειραφέτησης απέναντι στην ανδροκρατούμενη κοινωνία, καθώς η φύση του διαλόγου σχετικά με τα γυναικεία σπορ ξεπερνούσε στην πραγματικότητα το στενό αθλητικό πλαίσιο. Έθετε ευρύτερα ζητήματα τα οποία συνδέονταν με την πολιτική, επαγγελματική και κοινωνική θέση των γυναικών, αμφισβητούσε τα έμφυλα στερεότυπα και πρότεινε νέα πεδία διεκδίκησης, προκειμένου οι γυναίκες να προσαρμοσθούν στις μεταβαλλόμενες, κοινωνικές και οικονομικές, συνθήκες της εποχής.

Οι ευρύτεροι κοινωνικοί και οικονομικοί μετασχηματισμοί των αρχών του 20ου αιώνα έδωσαν τη δυνατότητα στη γυναίκα να απαιτήσει ισόνομη και ισότιμη κοινωνική μεταχείριση. Στον αθλητισμό - ολυμπιακό αθλητισμό ωστόσο, η έννοια βιολογικό φύλο ή η βιολογική διαφορά εκλαμβάνεται ουσιαστικά ως κατηγορία δόμησης και ταξινόμησης κατά φύλο της ανέλιξης των αγωνιστικών επικοινωνιακών ενεργημάτων.

Σήμερα η διαδικασία ενσωμάτωσης των γυναικών στα πλαίσια του ολυμπιακού αθλητισμού, σημαίνει κατά κύριο λόγο μόνο δικαίωμα πρόσβασης και όχι οπωσδήποτε ίσες για όλους ευκαιρίες όσον αφορά τη στελέχωση θέσεων θεσμικής εξουσίας. Ακόμα και σήμερα οι ολυμπιακές αξίες, εάν αντανακλώνται (αυτό είναι φυσικά ένα καυτό ερώτημα), αντανακλώνται περιοριστικά στον χρόνο, δηλ. μονάχα κατά την διάρκεια της αγωνιστικής αντιπαράθεσης χωρίς να ασκούν ουσιαστική επιρροή στην διαδικασία στελέχωσης της θεσμικής εκπροσώπησης και εξουσίας. Εάν οι ολυμπιακές αξίες δε γίνονται αντιληπτές και σεβαστές από το ίδιο το ολυμπιακό κίνημα και δεν ενεργοποιείται το νόημά τους εντός των ίδιων των ολυμπιακών θεσμών, τότε η αξίωση περί ευρύτερης κοινωνικής επιρροής εμφανίζεται ως ‘’αστείος λαϊκισμός’’.

Από τα ανωτέρω προβάλλεται η μεγάλη ασυμβατότητα μεταξύ συστήματος αξιών του ολυμπιακού αθλητισμού και θεσμικής εκπροσώπησης των γυναικών. Η μειωμένη παρουσία των γυναικών σε δομές λήψεως αποφάσεων στα πλαίσια της ΔΟΕ, είναι ένα θέμα που θα πρέπει να τύχει ευρύτερης διερεύνησης και ανάλυσης από το ολυμπιακό κίνημα. Η διάκριση μεταξύ άνδρα και γυναίκας στον αγωνιστικό τομέα σίγουρα δεν κατανοείται ως μορφή θεσμοθετημένης κοινωνικής διάκρισης. Όμως ο αποκλεισμός των γυναικών από τα θεσμικά κέντρα λήψης αποφάσεων της ΔΟΕ, καταδεικνύει ότι η ΔΟΕ σε θεσμικό οργανωτικό επίπεδο είναι ευθυγραμμισμένη, όσον αφορά το θέμα γυναίκα, ακόμα στις ιδεολογικές συνιστώσες της εποχής του Coubertin

Πίνακας. Τρόποι διάκρισης των γυναικών - αθλητριών σε σχέση με τους άνδρες - αθλητές στον σύγχρονο αθλητισμό

· Μειωμένος αριθμός αθλητικών δραστηριοτήτων

· Μειωμένη χρηματοδότηση των γυναικείων αθλητικών προγραμμάτων συγκριτικά με αυτά των ανδρών

· Ανεπαρκής έως ελάχιστη κάλυψη των γυναικείων αγώνων και γενικότερα του γυναικείου αθλητισμού από τα ΜΜΕ

· Μειωμένες ιατρικές υπηρεσίας

· Λιγότερα αγωνίσματα και λιγότερες αθλήτριες

· Τεστ φύλου, στο οποίο υποβάλλονται οι αθλήτριες

· Μικρός αριθμός γυναικών που βασίζονται στον αθλητισμό για επαγγελματική καριέρα

· Μειωμένη παρουσία και εκπροσώπηση γυναικών στις διοικήσεις του αθλητισμού( μόλις το 1973 έγινε δεκτή η συμμετοχή γυναικών στην ΔΟΕ, ωστόσο η πρώτη γυναίκα μέλος εκλέχτηκε το 1981. Σήμερα λιγότερες από 10 γυναίκες βρίσκονται στην ΔΟΕ , αριθμός ελάχιστος σε σχέση με τους 200 περίπου άνδρες)

· Μειωμένη παρουσία, σε παγκόσμιο επίπεδο, γυναικών προπονητών, ιδιαίτερα στα λεγόμενα ‘’ανδρικά ‘’ αθλήματα

· Μειωμένη παρουσία, σε παγκόσμιο επίπεδο, γυναικών στον χώρο της αθλητικής δημοσιογραφίας

ΠΗΓΕΣ:

Γιαννιτσιώτης Γ. Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ Ειδικό Ένθετο «Ολυμπιακοί αγώνες και Πολιτική», 1 /8/ 2004, σελ.. 44-45. Ιστότοπος:

URL: http://archive.in.gr/Reviews/placeholder.asp?lngReviewID=9705&lngChapterID=-1&lngItemID=9712(τελευταία είσοδος : 6/2/2017)

Κουλούρη Χ , Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ, ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ (1870-1922). Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ , Αθήνα 1997 , σελ. 284

Ρόκας φ., Δημοσίευση «Tο Γυναικείο Ζήτημα στον Αθλητισμό- Το Παράδειγμα ‘’Ολυμπιακός Αθλητισμός». Ιστότοπος:URL: http://slideplayer.gr/slide/6057732/ (τελευταία είσοδος : 6/2/2017)

Στέλλα Δ. , Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, ΤΕΦΑΑ Α.Π.Θ. , Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 31-36

Δημοσίευση Εφημ. Ελευθεροτυπία «ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ, Οιανεπιθύμητες των αγώνων» (14/7/1996).

ΙστότοποςURL: http://www.iospress.gr/ios1996/ios19960714a.htm (τελευταία είσοδος 7/2/2017)

Διαβάστηκε 1289 φορές

Κατηγορία Εκπαιδευτικά Νέα

Super User

E-mail Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.