ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ: Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Πολιτισμού« Γραφιστικές ψηφιακές αναπαραστάσεις Βυζαντινής Κωνσταντινούπολης». - «Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις» - ΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ dictyo.gr

Εκπαιδε

υτικό Πρόγραμμα Πολιτισμού« Γραφιστικές ψηφιακές αναπαραστάσεις Βυζαντινής Κωνσταντινούπολης».

«Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις»

Στο ναλυτικό πρόγραμμα των σχολείων ως προαιρετική παιδαγωγική δραστηριότητα προβλέπεται η διεξαγωγή πολιτιστικών προγραμμάτων από τους εκπαιδευτικούς. Στο πλαίσιο αυτό επιτρέπεται η οργάνωση και η υλοποίηση δραστηριοτήτων, που σε απόκλιση από τον κλασικό – συμβατικό τρόπο διδασκαλίας, κατά τον οποίο αντιστοιχεί κάθε φορά ένας διδάσκων σε ένα τμήμα για συγκεκριμένο μάθημα, προσφέρεται η δυνατότητα για συνεργασία περισσότερων διδασκόντων διαφόρων ειδικοτήτων. Σε τούτο ακριβώς το πλαίσιο, μη μένοντας σε καλές προθέσεις και αξιοποιώντας τη δυνατότητα που προσφέρει η διαθεματικότητα στην εκπαιδευτική διαδικασία, τρεις συνεργαζόμενες
καθηγήτριες με συναδελφική ενσυναίσθηση, η κυρία Αμαλία Ηλιάδη, φιλόλογος, η κυρία Ευαγγελία Σύρρου, καθηγήτρια Γαλλικών και η γράφουσα, κυρία Μαρία Αγναντή, φιλόλογος, αναλάβαμε το πολιτιστικό πρόγραμμα με τίτλο « Γραφιστικές ψηφιακές αναπαραστάσεις Βυζαντινής Κωνσταντινούπολης».
Θέσαμε παιδαγωγικούς στόχους, που συνοπτικά και αναφέροντας τους πιο σημαντικούς καταλήγουμε στο ότι εμπνεόμενοι από εικόνες και σχετικά κείμενα και διαπνεόμενοι από δημιουργική ορμή και ερευνητική διάθεση, οι μαθητές και οι μαθήτριές μας διατύπωσαν τις σκέψεις, τις απόψεις, τις αντιλήψεις τους για τις επιστήμες της Αρχαιολογίας και της Ιστορίας, την αξία του ανθρώπινου πολιτισμού, εκτιμώντας τη σημασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και εκφράζοντας παράλληλα τα συναισθήματά τους για το αγαθό της ιστορικής μελέτης και της ιστορικής αυτοσυνειδησίας…
«Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις» λέει ο λαός για να υπενθυμίσει πως οι σημερινές μας πράξεις θα έχουν αντίκτυπο και συνέπειες στο μέλλον. Η λαϊκή παροιμία προέρχεται από την Επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς τους Γαλάτες (6:7): ὃ γὰρ ἐὰν σπείρῃ ἄνθρωπος, τοῦτο καὶ θερίσει», δηλαδή «θα θερίσει ο άνθρωπος εκείνο, που θα έχει σπείρει».
Έτσι κι εμείς σπείραμε, λοιπόν, μια σκέψη και δρέψαμε μια συνεργασία νοηματοδοτώντας το παρελθόν της ελληνικής γλώσσας , ώστε να γίνει αντιληπτό το παρόν της και να διαφυλαχτεί το μέλλον της. Με πυξίδα τη σκέψη ότι στα βιβλία «Αρχαία Γλώσσα» στο Γυμνάσιο προσφέρονται για διδασκαλία συγκεκριμένα κείμενα αρχαίας ελληνικής γλώσσας με βάση την αττική διάλεκτο, μέσα από κείμενα της κλασικής εποχής και μεταγενέστερα, που ακολουθούν όμως την εξέλιξη της αττικής στην ελληνιστική και τη βυζαντινή εποχή, αναθέσαμε σε μαθητές να εκπονήσουν εργασία. Ο τίτλος της εν λόγω εργασίας, στην οποία οι μικροί μαθητές ανταποκρίθηκαν ξεπερνώντας κάθε προσδοκία μας, ήταν ο εξής:
« Είσαι κάτοικος-πολίτης της Βυζαντινής Κωνσταντινούπολης. Με αφορμή μια θρησκευτική λειτουργία- σύναξη, έχει επισκεφτεί το χώρο όπου βρίσκεσαι (Αγία Σοφία, Ιππόδρομος, Ιερό Παλάτιο, Πλατεία Αυγουσταίου, Μέση Οδός) ένας επιφανής ιεράρχης και εκφωνεί δημόσια το λόγο του, όπως συνηθίζεται σ΄αυτές τις περιπτώσεις. Μια ομάδα φίλων στο τέλος της εκδήλωσης-τελετής ανταλλάσσετε απόψεις και εκφράζετε τις εντυπώσεις σας από το περιεχόμενο του λόγου και την εικόνα-ατμόσφαιρα που σας δημιούργησε ο αντίστοιχος χώρος της Πόλης. Καταγράψτε αυτή τη φανταστική εμπειρία σε ένα κείμενο που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας».
Σταθερή επιδίωξή μας παρέμεινε αφενός η συνεχής σύνδεση της αρχαίας με τη νέα ελληνική γλώσσα σε όλα τα πεδία (λεξιλογίου, μορφολογίας και συντακτικών δομών), ώστε να συνειδητοποιήσουν σταδιακά οι μαθητές ότι η νέα ελληνική έχει τις ρίζες της στην αρχαία και αποτελεί συνέχεια και εξέλιξή της, αποκτώντας έτσι βαθύτερη γνώση της γλώσσας και διευρύνοντας τον πνευματικό τους ορίζοντα. Αφετέρου, επιδιώξαμε να προσομοιώσουμε ιστορικές καταστάσεις μεταφέροντας νοερά τους μαθητές σε κάποιο από τα εμβληματικότερα μνημεία του βυζαντινού πολιτισμού, εμπλουτίζοντάς τους με εικόνες από ψηφιακές αναπαραστάσεις αυτών των μνημείων.
Παράλληλα και με αφορμή τη σχέση των νέων τεχνολογιών με τις επιστήμες της Ιστορίας και της Αρχαιολογίας, τις μουσειακές-ψηφιακές αναπαραστάσεις αρχαιοτήτων των Σύγχρονων Μουσείων και το πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό που υπάρχει στο Διαδίκτυο, προσεγγίσαμε τους δρόμους της αρχαιολογίας και περπατήσαμε στα μονοπάτια της Βυζαντινής Ιστορίας με πυξίδα και με τελικό μας σκοπό τη συλλογή επιστημονικών στοιχείων για την ολοκληρωμένη πραγμάτευση και σύνθεση του θέματός μας. Με τον διαθεματικό αυτό τρόπο, η επεξεργασία και η παραγωγή πρωτότυπου έργου εκ μέρους των μαθητών/τριών μας, δηλαδή η δημιουργία κειμένων όπου οι μαθητές/τριες καταγράφουν ως πρωταγωνιστές, σε κείμενα, την εμπειρία τους από την επαφή τους-διάδραση με το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος αποτελούν τα αδιάψευστα, ποιοτικά κριτήρια της νοερής, πνευματικής και πολιτισμικής, επικοινωνίας τους με την ουσία του «Ένδοξού μας Βυζαντινισμού», κατά την αμίμητη, ποιητική διατύπωση του Κ. Π. Καβάφη.
Το πρόγραμμα ακολουθεί την πορεία του λειτουργώντας σαν ρόπτρο νου και ψυχής που μας υπενθυμίζει ότι το σύγχρονο σχολείο πρέπει να ανοίγει τις πόρτες του σε τέτοιες πρωτοβουλίες, επινοώντας τρόπους διδασκαλίας τέτοιους, ώστε οι μαθητές να ανακαλύπτουν τρόπους έκφρασης και αποφόρτισης, με στόχο να γίνονται όχι μόνο καλοί μαθητές, αλλά και καλοί συμμαθητές, γλιτώνοντας από βαθμοθηρία, φορμαρισμένες αντιλήψεις και παγιωμένους και προκατασκευασμένους τρόπους μάθησης.
Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι το παραδοσιακά συντηρητικό σχολικό ωρολόγιο πρόγραμμα μπορεί να εμποδίσει την ψυχή του μαθητή να απολαύσει το άρωμα και τη διαδικασία της γνώσης. Αιτία της διαπίστωσης αυτής αποτελεί τόσο η εκάστοτε γραφειοκρατική «λογική», όσο και η ανυπαρξία οράματος από πολλούς εκπαιδευτικούς , οι οποίοι επιδίδονται τις περισσότερες φορές στο πυρετώδες κυνηγητό ολοκλήρωσης της διδακτέας ύλης. Καθίστανται έτσι δύστοκοι δημόσιοι υπάλληλοι αδικώντας και τους ίδιους και τους μαθητές τους, καθώς το χειρότερο σε τούτη την περίπτωση δεν είναι τόσο η ανυπαρξία εκπαιδευτικών φιλοδοξιών, όσο η δημιουργία χαμηλών εκπαιδευτικών φιλοδοξιών!
Μέσα από τη διαδικασία της εκπόνησης του προγράμματος προσφέρεται στους μαθητές η δυνατότητα να ερευνήσουν, να εκφραστούν , να ανταλλάξουν απόψεις, να εξοικειωθούν με άλλες μεθόδους δουλειάς που δεν είναι πάντα εφικτές μέσα στη σχολική τάξη, χωρίς επ΄ουδενί να παρεμποδίζεται η δημιουργική τους διάθεση. Όταν, εξάλλου, προσφέρεται στους μαθητές η δυνατότητα επιλογής, όταν δεν πρόκειται για μάθημα που θα εξεταστεί γραπτώς , όλοι εργάζονται αγογγύστως, φιλτράρουν τη γνώση μετατρέποντάς τη σε μεταγνώση και ανταποκρίνονται στα σχετικά ερεθίσματα. Ας αφήνουμε, λοιπόν, αυτά τα ανοιχτά παιδαγωγικά περιβάλλοντα και τα δημιουργικά στοιχεία που απορρέουν από αυτά, να μας κατευθύνουν στο έργο μας, εμπιστευόμενοι τον ενθουσιασμό, τη δημιουργικότητα και την εφευρετικότητα των μαθητών μας. Άλλωστε, στην εποχή της πληθώρας των διαδικτυακών πληροφοριών οι μαθητές υπό την καθοδήγησή μας παύουν να λειτουργούν σαν άκριτοι καταναλωτές πληροφοριών από το διαδίκτυο.
Αξίζει να τονιστεί τέλος, ότι η πρωτοβουλία μας για ανάληψη τούτου του πολιτιστικού προγράμματος δεν αποτελεί , όπως δυστυχώς συχνά συμβαίνει, άλλοθι για πραγματοποίηση πολυήμερης εκδρομής ούτε βασίζεται –καθώς ουδείς λόγος συντρέχει- στην τυπική ανάγκη κάλυψης διδακτικού ωραρίου, αλλά αποκλειστικά στη διάθεσή μας για ανιδιοτελή προσφορά στο έργο του Σχολείου μας και στον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του!

Μαρία Αγναντή, φιλόλογος